Miesiąc: Wrzesień 2016

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – jest przewlekłą zapalną, reumatyczną choroba, w której występuje ból i usztywnienie stawów Należy ona do grupy chorób stawów kręgosłupa (spondyloartropatie), a przede wszystkim wpływa na odcinek lędźwiowy i piersiowy kręgosłupa i stawy krzyżowo-biodrowe Ponadto, może także powodować zapalenie tęczówki oka i rzadko schorzenia innych narządów.

Wielu chorych po 4 miesiącach w chorobie Crohna notuje trwałą remisję po zastosowaniu protokołu DLS → czytaj więcej

Inne nazwy tej choroby to choroba Bechterewa (na pamiątkę Władimira Biechtieriewa, 1857-1927) lub choroba Strumpell-Marie, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, reumatoidalne zapalenie stawów kręgosłupa.

Epidemiologia

Na spondyloartropatie, w tym na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa według badań przeprowadzonych w Warszawie, cierpi ok. 1,9% ludności polskiej. U wielu osób z łagodnymi objawami, zaburzenia nie są diagnozowane i być może tylko niewielka część z 1,6mln ludzi wie o chorobie.  Kiedyś uważano, że mężczyźni cierpią na te schorzenia trzy razy częściej niż kobiety. Dziś wiemy, że obie płcie są w równym stopniu zagrożone. Ze względu na łagodniejsze objawy u kobiet, jest rzadziej diagnozowane. Pierwsze objawy obserwowano w krajach zachodnich, głównie u młodych dorosłych (20-25lat), w 5% przypadków początek choroby następuje po 40 r.ż.

Najnowsze badania dowodzą, iż L-formy bakterii są przyczyną choroby

Patologia

Podstawowym procesem przebiegającym w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa jest zapalenie ścięgien, zwłaszcza w miednicy i kręgosłupie. Towarzyszy temu obrzęk i uszkodzenie szpiku kostnego , a następnie ma miejsce proces kostnienia. Zapalenie stawu biodrowego-krzyżowego jest jednym z pierwszych objawów. Dotknięte są zarówno ścięgna jak i torebki stawowe. Pod chrząstką stawową jest tworzona ziarnina z infiltracją limfocytów i makrofagów.

Uszkodzone krawędzie szczelin międzykręgowych zastępowane są najpierw przez chrząstkę włóknistą, a następnie kostnieje. W kręgosłupie, w wyniku tego procesu tworzą się tzw. sydesmofity, które stanowią mostki kostne między sąsiednimi kręgami. Kręgosłup zaczyna przypominać bambus. Dalsze uszkodzenia kręgosłupa to osteoporoza , erozja trzonów kręgowych na brzegach i stan zapalny.

Obraz kliniczny

Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj w późnym okresie dojrzewania lub wczesnej dorosłości. Po pierwsze, wyrażają się poprzez tępy ból w odcinku lędźwiowym i regionie pośladkowym. Często ma miejsce poranna sztywność, która przechodzi przy wykonywaniu ruchów i powraca w spoczynku. Przez kilka miesięcy ból jest trwały i zwykle obustronny.

Około 25 do 35% pacjentów skarży się na zapalenie stawów ramion, bioder i stawów krzyżowo-biodrowych. Ból pojawia się w trakcie ruchu. Zapalenie stawów w innych stawach występuje u 30% pacjentów, często asymetrycznie. Może to prowadzić do bolesnego zapalenia ścięgien ( entezopatie ). Szczególnie dotknięte są tu ścięgna Achillesa , rozcięgna podeszwowe w podeszwie stopy oraz ścięgien kości udowej i miednicy. Ponadto, kręgosłup traci mobilność w związku z nadbudową kostną syndesmofitów w przestrzeniach międzykręgowych.

Przebieg choroby jest bardzo zmienny, waha się od łagodnej sztywności do całkowitego połączenia się kręgów, zapalenia stawów kończyn i objawów zewnętrznych ze strony stawów. W typowym przebiegu nieleczonych przypadków, występuje charakterystyczna zamiana w pozycji pacjenta. Lordoza lędźwiowa zanika, następuje atrofia pośladków, a kifoza w odcinku piersiowym jest bardziej wyraźna.

Poważnym powikłaniem są złamania kości kręgosłupa. Są one porowate i poddane najmniejszym urazom mogą ulec przerwaniu co jest zagrożeniem dla rdzenia kręgowego.

Inne schorzenia występujące przy zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa, które nie dotyczą stawów to m.in. ostre zapalenie błony naczyniowej oka. Zwykle występuje jednostronnie, towarzyszy mu światłowstręt i zwiększone łzawienie, a oprócz tego zaćma lub jaskra. U większości pacjentów może występować zapalenie okrężnicy i jelita cienkiego. Są one zazwyczaj bezobjawowe, jednakże u 5-10% przypadków przechodzą w przewlekłe choroby zapalne jelit. Inne powikłania to np. uszkodzenie płuc, niewydolność aorty i inne zaburzenia pochodzące ze strony serca.

Diagnoza

Wczesna diagnoza jest ważna, aby zapobiec trwałym deformacjom układu mięśniowo-szkieletowego.

Diagnoza dokonywana jest w oparciu o historię i spełnienie kryteriów diagnostycznych ESSG (European Spondyloarthropathy Study Group) podanych 1991 roku. Są to albo bóle kręgosłupa typu zapalnego lub stawów / zapalenie błony maziowej (zapalenie torebki stawowej), albo asymetrycznie występujące bóle kończyn dolnych, jak również jeden z następujących warunków:

• występowanie zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa w rodzinie
• ustalenia wystąpienia lub historia choroby związana z przebiegiem łuszczycy
• zapalna choroba jelit, choroba Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego
• naprzemienny ból pośladków po obu stronach
• bóle pięt
• stan zapalny stawów krzyżowo-biodrowych
• zapalenie cewki moczowej lub szyjki macicy lub ostre biegunki w ciągu jednego miesiąca przed wystąpieniem zapaleniem stawów
• entezopatie

Najczęściej spotykane są jeszcze zmodyfikowane kryteria New York 1984 dotyczące zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa:

• ból pleców i sztywność utrzymujący się powyżej 3 miesiące, który wzmaga się podczas wykonywania ruchu
• zmniejszona ruchomość w odcinka lędźwiowym kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej
• ograniczony ruchomość klatki piersiowej
• dwustronny stan zapalny stawów krzyżowo-biodrowych 2-4 stopnia
• jednostronny stan zapalny stawów krzyżowo-biodrowych 3-4 stopnia

Staw krzyżowo-biodrowy jest kluczowy w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa. U ok. 99% pacjentów w wyniku badania RTG chorobę najpierw stwierdza się w tymże stawie. Charakterystyczny jest ich stan zapalny z jednoczesną utratą i odbudową masy kostnej, twardnieniem śródchrzęstnym i rozpoczynającym się zesztywnieniem.

Badania laboratoryjne nie mają takiego znaczenia w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa. Tylko u około 30-40% stwierdzono wzrost wskaźników OB i CRP.

Ograniczenia ruchowe związane z chorobą mogą być poddane pewnym prostym testom w celu określenia stopnia zaawansowania( Objaw Schobera, objaw Otta, test Menell-Zeichen, test odległości podbródek-mostek itp.)

Należy dokonać rozróżnienia zesztywniającego zapalenia stawów od innych zaburzeń mięśniowo-szkieletowych, jak osteoporoza, przepukliny krążków oraz bakteryjnych zapaleń, czy guzów trzonów.

Wyniki badań laboratoryjnych

Jego obecność jest więc jedynie uważana za czynnik ryzyka, który zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju choroby. W doświadczeniach laboratoryjnych markery zapalenia, czyli odczyn Biernackiego (OB), stężenie białka C-reaktywnego i immunoglobuliny A są podwyższone, w ciężkich przypadkach czasami wzrasta także aktywność fosfatazy alkalicznej . Czynnik reumatoidalny jest ujemny. Może być obecna łagodna anemia.

Techniki obrazowania

W badaniu radiologicznym jest widocznych wiele zmian w układzie mięśniowo-szkieletowym. Po pierwsze, widoczne są stany zapalne stawów krzyżowo-biodrowych, co jest dowodem na pewną diagnozę. W późniejszych etapach może dochodzić do kostnienia więzadła kręgowego i odcinków międzykręgowych. Kostnienie to, jest wyraźnie widoczne na zdjęciach rentgenowskich i znane jest jako tzw. Bambusowy kręgosłup, z uwagi na charakterystyczny kształt. W MRI stan zapalny stawów krzyżowo-biodrowych jest łatwiejszy do rozpoznania niż w RTG.

Terapia

Ruch i fizjoterapia

W zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa, to jest bardzo ważne, aby poddawać się regularnie i systematycznie fizjoterapii oraz ćwiczeniom rozciągającym, takim jak joga i pilates , aby zachować ruchomość stawów i uniknąć hiperkifozy. Może to być bardzo bolesne dla osób z zaawansowaną chorobą. Można jednak dzięki temu uzyskać wystarczającą elastyczność stawów.

Leki

Standardowo podaje się leki NLPZ np. Jak indometacyna lub diklofenak, czy sulfasalazyna . Dodatkowo, zgodnie z badaniami, pamidronian , a bisfosfonian, talidomidu (uważa się, że działa poprzez hamowanie TNF-α) i radioaktywny izotop radu 224 mogą być skuteczne we wlewach.

Od 2003r. zatwierdzono prace nad pierwszym i jedynym białkiem fuzyjnym, o nazwie etanercept. W 2006r. wprowadzono pierwsze ludzkie przeciwciało monoklonalne adalimumab, który działa na zasadzie wiązania TNF-alfa i dzięki temu hamuje procesy zapalne. Ten drogi preparat często osiąga dobre wyniki, ale nie jest jeszcze do końca wiadome jakie są rokowania osób dotkniętych chorobą.

Wadą są wysokie roczne koszty leczenia (leczenie wspomnianymi preparatami wynosi ponad 20.000 €) oraz efekty uboczne wynikające z agresywnej supresji układu odpornościowego – np. ujawnianie się utajnionych infekcji np. gruźlicy, choroby demielinizacyjne, zaburzenia hematopoezy i zwiększone ryzyko powstawania chłoniaków.

Chirurgia

W bardzo zaawansowanych stadiach choroby, istnieją chirurgiczne metody leczenia, takie jak złamanie w kilku miejscach usztywnionego kręgosłupa i zespojenie metalowymi płytkami w wyprostowanej pozycji, czy też lub osteotomia klinowa . Chociaż nie poprawia to mobilności kręgosłupa, może wyniknąć znaczny wzrost jakości życia, między innymi dlatego, że zwiększa się pole widzenia chorych. Gdy zaatakowane są stawy biodrowe, pomocne może być wstawienie protezy.

Prognoza

Choroba jest często nawracająca i różni się u różnych pacjentów. Niepełnosprawności można zapobiegać poprzez gimnastykę Bechterewa. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa u kobiet prowadzi często do jego łagodnego usztywnienia.
Wpływ zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa na długość życia jest kontrowersyjny.

Niektóre badania – choć nie wszystkie – sugerują, że występuje obniżenie średniej długości życia. Zgony związane z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa są zazwyczaj następstwem urazów rdzenia kręgowego, niewydolność oddechową , niewydolności aorty lub skutków ubocznych leczenia, takich jak krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Zapalenie błony naczyniowej oka – jest to zapalenie środkowej warstwy oka (uvea), składającej się z naczyniówki, ciałka rzęskowego i przesłony (iris) . Może obejmować również ciało szkliste.

Wielu chorych po 4 miesiącach w chorobie Crohna notuje trwałą remisję po zastosowaniu protokołu DLS → czytaj więcej

Klasyfikacja

Istnieje mnóstwo różnych chorób, które mogą powodować zapalenie błony naczyniowej oka. Jednym ze sposobów klasyfikacji jest podział według anatomicznego umiejscowienia zapalenia, tj rozróżnienie czy zajęta jest jedna czy więcej części błony naczyniowej.

1. Zapalenie przedniej błony naczyniowej – stan zapalny przedniej części błony naczyniowej oka, w szczególności dotyczy tęczówki i w mięśnia rzęskowego. Gdy zajęta jest jedynie komora przednia, mówi się o zapaleniu tęczówki, gdy dotknięte są także kilka komórek źrenicy, w tym przednia część ciała szklistego – mówi się o zapaleniu ciała rzęskowego . Towarzyszyć temu może obrzęk plamki żółtej i obrzęk nerwu wzrokowego.

Najnowsze badania dowodzą, iż L-formy bakterii są przyczyną choroby

2. Zapalenie części środkowej błony naczyniowej – dotyczy środkowej części błony naczyniowej. Najwięcej komórek zapalnych można znaleźć w ciele szklistym (zapalenie ciała szklistego), ale mogą być także obecne w komorze przedniej. Szczególnym obszarem środkowej części błony naczyniowej oka jest część płaska obrączki rzęskowej, gdzie obecne są depozyty komórek zapalnych (snowbanks), które stwierdzono, zwłaszcza w dolnym obszarze przejściowym między siatkówką i ciałkiem rzęskowym. Komórki zapalne w jamie ciała szklistego nazywane są z angielskiego snowballs. Zapaleniom tym może towarzyszyć zapalenie naczyń siatkówki, obrzęk plamki żółtej i nerwu wzrokowego.

3. Zapalenie tylnej błony naczyniowej – obecne są zmiany w siatkówce i naczyniówce (infiltracja komórek zapalnych). Mogą obejmować samą siatkówkę, samą naczyniówkę bądź obie te części jednocześnie.

4. Zapalenie całej błony naczyniowej komórki zapalne obecne we wszystkich trzech częściach błony naczyniowej.
Ponadto można sklasyfikować zapalenia błony naczyniowej w zależności od jego przebiegu.

Ponadto, można dokonać klasyfikacji modeli wyjaśniających przez błony naczyniowej oka. Jeden wyobraża sobie to pytanie: [Czy jest możliwe, aby odwzorować wzór choroby w oku określonej choroby? ]

Wyróżnia się następujące formy:

1. Mówi się o istnieniu formy endogennej lub idiopatycznej tego schorzenia.

2. Wtórne zapalenie błony naczyniowej (około 60% pacjentów), może być związane z chorobą ogólnoustrojową lub zespołem zapalenia oka.
Obie formy mają na celu wykluczenie tzw. Zespołu maskującego (pseudo-zapalenie błony naczyniowej oka). Początkowo wyglądają one, na takie które nadają się jedynie do dalszej diagnostyki, przykładem są tutaj guzy oka (np. chłoniak). Domniemane komórki zapalne, to w tym wypadku komórki nowotworowe. Inny rodzaj pseudo-zapaleń błony naczyniowej to barwnikowe zapalenie siatkówki i zespół dyspersji pingmentu.

Objawy

Nasilenie choroby można ocenić na podstawie stopnia zajęcia błony naczyniowej. Zapalenie całej naczyniówki może prowadzić do trwałej utraty wzroku. Objawem zajęcia części przedniej, jest niewyraźne widzenie, zaczerwienienie. Dalej występuje ból, uczucie ciała obcego w oku, światłowstręt, łzawienie. Ogólnie, im bliżej przedniej części naczyniówki znajduje się stan zapalny, tym więcej nieprzyjemnych objawów odczuwa pacjent. Objawy środkowej części błony naczyniowej jest natomiast widzenie nieistniejących punktów na powierzchni oka. Objawy zapalenia błony naczyniowej tylnej mogą być dla pacjenta minimalne (nacieki znajdują się poza punktem najostrzejszego widzenia).

Choroba może występować obustronnie i przez laików może być mylona z zapaleniem spojówek.

Pewne zapalenia błony naczyniowej oka, mogą być powiązane z chorobą reumatyczną i mogą przebiegać bez typowych objawów, pozostają więc niezauważone. Dzieci u których zdiagnozowano choroby reumatyczne, powinny bezpośrednio po tym fakcie zostać zbadane przez okulistę.

Wtórna forma choroby

W przeciwieństwie do pierwotnych form zapalenia błony naczyniowej oka, postacie wtórne wyróżniają przede wszystkim pojawianiem się typowych objawów. Często diagnoza może być potwierdzone przez przeprowadzenie pewnych prób laboratoryjnych lub w obecności określonych objawów ogólnych. Leczenie objawowe zapalenia błony naczyniowej oka jest przeprowadzane początkowo w każdym przypadku. Po zdiagnozowaniu konkretnej przyczyny podejmuje się konkretne procedury terapeutyczne.

Patogeny mogące powodować zapalenia błony naczyniowej:

wirusy

• Półpasiec ( varicella zoster virus )
• Wirus cytomegalii wywołujący zapalenie siatkówki
• Postępująca martwica siatkówki zewnętrznej ( wirus ospy wietrznej i półpaśca u osób chorych na AIDS )
• Ostra martwica siatkówki ( wirus opryszczki pospolitej typ 1 i 2, varicella zoster virus )
• Wrodzona Różyczka ( wirus różyczki )
• wirus LCMV

pasożyty

• toksoplazmoza
• toksokaroza
• kryptokokoza

grzyby

• histoplazmoza
• kandydoza
• pneumocystoza

bakterie

• gruźlica
• trąd
• kiła
• borelioza
• jersinioza

W zakażeniu tymi mikroorganizmami często nie dochodzi do bezpośredniego zaatakowania oka. W związku z tym nie znajduje się w wymazach pobranych z oka czynników chorobotwórczych. Gdy dojdzie do zakażenia wspomnianymi mikroorganizmami, może dochodzić do powstania odpowiedzi immunologicznej pochodzącej z tęczówki, jednak często brak jest jakichkolwiek objawów. Przejście infekcji w zapalenie tęczówki wymaga czasu.

Zapalenie błony naczyniowej może być związane z niektórymi chorobami. Nie znany jest jednak dokładny mechanizm, ponieważ choroby te nie dotyczą bezpośrednio błony naczyniowej. Uważa się, że winowajcą mogą być choroby autoimmunologiczne.

Spondyloartropatie

• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
• reaktywne zapalenie stawów
• łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS)

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów

Zapalne choroby jelit

• wrzodziejące zapalenie okrężnicy
• choroba Crohna
• choroba Whipple’a

Choroby nerek

• kanalikowo-śródmiąższowe zapalenie nerek
• nefropatia IgA

Niezakaźne choroby wielonarządowe

• sarkoidoza (choroba Boecka)
• choroba Behceta
• zespół Vogta-Koyanagi-Harada

Ponadto istnieją konkretne, klinicznie dobrze zdefiniowane zespoły zapalne błony naczyniowej oka, bez przebiegu wielonarządowego, zwane również specyficznymi zapaleniami błony naczyniowej oka:

• zespół Fuchsa
• idiopatyczna zapalenie błony naczyniowej oka
• młodzieńcze przewlekłe zapalenie ciałka rzęskowego
• ostre zapalenie błony naczyniowej przedniej dorosłych

Idiopatyczne syndromy z występowaniem wieloogniskowych białych plam ( z angielskiego: White-Dot-Syndrome) są również uznawane jako zapalenia błony naczyniowej:

• Ostra tylna wieloogniskowa plackowata epiteliopatia barwnikowa(AMPPE)
• Choroidopatia pełzająca
• Chorioretinopatia typu Birdshot
• Choroidopatia punktowata wewnętrzna
• Wieloogniskowe zapalenie naczyniówki z zapaleniem całej błony naczyniowej
• Multiple-evanescent-white-dot-Syndrom
• Ostra siatkówkowa epiteliopatia barwnikowa

Choroba reumatyczna

Uszkodzenie tęczówki jest typowym powikłaniem chorób zapalnych tj. schorzenia kręgosłupa . Zapalenie stawów, osłon ścięgien( zapalenie pochewki ścięgna ), a zwłaszcza ścięgien ( entezopatie ) są bardzo powszechne. Typowy jest także ból śródstopia oraz ścięgna Achillesa , dla których nie ma wytłumaczenia.

Uszkodzenie zapalne tęczówki w chorobach kręgosłupa jest ostry, następuje nagle, towarzyszy mu silne zaczerwienienie oczu, ból i bardzo silne pogorszenie ostrości widzenia.

Terapia

Leczenie zapalenia błony naczyniowej oka prowadzi się w zależności od ciężkości i przebiegu choroby. Często podaje się kortyzonowe maści do oczu, ewentualnie połączenia kortyzonu i wolnych leków przeciwzapalnych w postaci maści do oczu lub kropli.

Aby zapobiec zrostom pomiędzy tęczówką a soczewką, które mogą wystąpić jako ewentualne powikłania zapalenia prowadząc do zagrożenia funkcji wzroku, stosuje się dodatkowo krople, które rozszerzają źrenicę. W ciężkich zapaleniach tęczówki, podaje się zastrzyki kortyzonu pod spojówkę lub tabletki z kortyzonem, jeśli jest to konieczne. By nie doszło do trwałej utraty wzroku, niezbędne są wysokie dawki tego leku. Powtarzające się napady, zaleca się leczyć małymi dawkami kortykosteroidów i / lub immunosupresją ogólnoustrojową (np. Metotreksat, cyklosporyna A, mykofenolan mofetylu, etc.).

Jeśli istnieje zakażenie bakteryjne, należy stosować ukierunkowaną antybiotykoterapię. Musi ona zawierać wystarczająco wysokie dawki i być stosowana odpowiednio długo, w przeciwnym razie patogeny nie zostaną całkowicie zniszczone i może dochodzić do późniejszych nawrotów.

W zakażeniach wywołanych przez wirusy (np. Herpesviridae) stosowane są leki przeciwwirusowe.

Zarówno sam proces zapalny, jak i stosowane leki mogą wywołać wzrost ciśnienia śródgałkowego, które należy kontrolować.
Na opisane choroby, uzdrawiający wpływ ma powietrze z okolic Morza Martwego. Jest to zagadnienie kontrowersyjne i brak jest badań naukowych które by to potwierdzały.

Owrzodzenie aftowe (afty) – jest to bolesne, uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej lub dziąseł z rumieniowatą obrączką Dotyczy ono jamy ustnej, ust, migdałków lub języka. W niektórych przypadkach, może dotyczyć innych błon śluzowych, np. okolic narządów płciowych.

Wielu chorych po 4 miesiącach w chorobie Crohna notuje trwałą remisję po zastosowaniu protokołu DLS → czytaj więcej

Przypominają zwłóknione białe wrzody. Mówi się, że powodują je bakterie, m.in. paciorkowce, jednak nie ma co do tego pewności. Jako przyczynę podaje się także wirusy, w szczególności adenowirusy i wirusy opryszczki typu 1 do 6. Afty mogą pojawić się jednocześnie w kilku miejscach. W przypadku często powtarzających się na aft, mówimy o przewlekłym nawracającym aftowym zapaleniu. Częstość występowania tej przypadłości wynosi od 5 do 21%.

Przyczyny

Przyczyny ( etiologia ) i mechanizm powstawania ( patogeneza ) nawracających zapaleń aftowych są w dużej mierze niejasne. Zakłada się, że dużą rolę w ich powstawaniu odgrywają czynniki genetyczne. Historię rodzinną nawracających owrzodzeń aftowych obserwuje się u 30-40% chorych. Jednak pewne jest, że chorowanie na celiakię może być przyczyną ich występowania. Możliwe także, że wiążą się z nimi urazy błony śluzowej jamy ustnej, reakcje na spożycie różnych pokarmów (orzechy, czekolada, pomidory, pikantne jedzenie, owoce cytrusowe, napoje alkoholowe), czy niedobory składników odżywczych (niedobór witaminy B12, żelaza, czy kwasu foliowego), oraz niedokwaśność żołądkowa, a także zmiany w układzie hormonalnym. U osób z ostrymi chorobami układowymi jak choroby zapalne jelit lub choroba Behceta czy HIV mogą również pojawiać się afty.

Najnowsze badania dowodzą, iż L-formy bakterii są przyczyną choroby

Nie zauważono związku występowania aft z okresem ciąży, menopauzy czy też fazą cyklu miesiączkowego. Stres jako czynnik wyzwalający został zanotowany już dawno temu i nadal uważa się go za główną przyczynę występowania aftowych owrzodzeń.
Możliwą przyczyną może być także podrażnienie spowodowane przez związki chemiczne jak laurylosiarczan sodu (SLS), który często zawarty jest w pastach do zębów. Afty występują częściej u palaczy niż u osób nie palących. Przyczyną jest nadmierne rogowacenie śluzówki, które podejrzewa się u osób palących.

Przebieg choroby

Mniejsze wrzody aftowe , mają średnicę mniejszą niż jeden centymetr. Do ich wyleczenia dochodzi w ciągu jednego do dwóch tygodni. Jednakże, zdarza się, że występują afty o średnicy około jednego centymetra do około 30 mm i więcej. Tak duże afty, mogą utrzymywać się przez kilka tygodni lub miesięcy i goić się pozostawiając bliznę. W owrzodzeniach opryszczkowych występuje duża liczba małych aft jednak postać ta występuje bardzo rzadko, choć ma tendencję do nawracania.

Bolesność aft jest bardzo różna i zależy od cech indywidualnych. Afty mogą być bardzo bolesne, a podrażnienie dodatkowo wzmaga ból. Mówienie, jedzenie, przełykanie śliny lub wody może wywołać ból. Wielkość aft jest często czynnikiem decydującym o nasileniu bólu, który wywołują.

Tak więc, na przykład, stosunkowo małe afty o średnicy kilku milimetrów, które pojawią się na końcu języka, mogą boleć znacznie bardziej dotkliwie niż większe, które znajdują się w części jamy ustnej mniej wystawionej na podrażnienia(np. na policzkach). Zdarza się, że afty nie bolą.

Diagnoza

Rozpoznanie nawracającego zapalenia aftowego odbywa się na podstawie wywiadu lekarskiego i obrazu klinicznego, ponieważ szczegółowe badania laboratoryjne nie są dostępne. Aby wykryć chorobę podstawową (choroby autoimmunologiczne, zakażenia, przyczyny genetyczne), różne parametry laboratoryjne mogą pomóc w uzupełnieniu historii medycznej.

Leczenie

Leczenie miejscowe znajduje się na pierwszym miejscu w leczeniu chorób ogólnoustrojowych. Przyczyna występowania nawracających aft, które nie są powiązane z żadną chorobą układową – nie jest jeszcze znana. Podawanie antybiotyków, leków przeciwwirusowych, czy gammaglobulin nie przyniosły żadnego efektu.

Objawowe leczenie aft obejmuje stosowanie leki, takich jak lidokaina, polidokanol lub benzydamina; Istnieją spreje, środki do płukania gardła, żele lub maści (oblepiające śluzówkę jamy ustnej). Ponadto środki ściągające, jak wyciąg z korzenia rabarbaru , nalewka z mirry, azotan srebra.

Stosowane są środki o właściwościach ściągających i żrących, których działąnie powinno przyspieszyć złuszczenie martwego naskórka i gojenie tkanek Taki efekt ma siarczanu cynku i rozcieńczony roztworu nadtlenku wodoru , ten ostatni działa także lekko antyseptyczne . Istnieje także maść przeciwzapalna przepisywana na receptę zawierająca acetonid triamcynolonu, którą można stosować jako maść zabezpieczającą.

Można także stosować naturalne środki przeciwzapalne, takie jak olejek z drzewa herbacianego , ekstraktu z balsamu cytrynowego a także płukać jamę ustną rumiankiem i szałwią.
Unikanie substancji stosowanych w pastach do zębów, jak laurylosiarczan sodu, według badań, powoduje zmniejszenia powstawania aft o 64%.

Mieszanina sulfonowanych fenoli i kwasu siarkowego zmniejsza dolegliwości wywoływane powstającymi aftami, tworzy na ich powierzchni ochronny film. Środek ten podawany jest przez stomatologa miejscowo, za pomocą kaniuli. Istnieje także możliwość samodzielnego stosowania wspomnianego środka.

Afty Bednara

Jako afty Bednara (nazwa pochodzi od austriackiego lekarza Alois Bednar , 1816-1888) określa się zmiany u niemowląt, które występują w ciągu pierwszych miesięcy życia. Są to owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej lub podniebienia, które zwykle trudno ustępują. Mogą one także występować na powierzchni ust. Są one spowodowane przez mikrourazy. Afty Bednara leczą się spontanicznie. Są podobne do wrzodów aftowych ale nie wywołują ich wirusy.